To UX είναι ένας τομέας που αγγίζει ένα ευρύ φάσμα άλλων κλάδων γνώσεων: την Πληροφορική, την Ψυχολογία, το Σχέδιο και τη Γραφιστική ακόμα και την Ανθρωπολογία. Διαβάστε παρακάτω πως η ψυχολογία και το UX είναι αλληλένδετα, και μερικές έξυπνες πρακτικές της ψυχολογίας που μπορούν να συμβάλλουν σε ένα καλύτερο UX design.
"People ignore design that ignores people." - Frank Chimero.
Γνωρίζατε ότι επιχειρήσεις χάνουν δισεκατομμύρια κάθε χρόνο λόγω κακής εμπειρίας χρήστη; Ταυτόχρονα, τα στατιστικά δεδομένα δείχνουν ότι ένα σωστά μελετημένο UX (User Experience) μπορεί να αυξήσει τα conversion rates έως και 400%. Έχουμε αναλύσει τη σημασία του σωστού UX ήδη επομένως, το ερώτημα είναι: εάν έχετε έναν ιστότοπο, πώς μπορείτε να βελτιώσετε το σχεδιασμό UX σας;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να γίνει αυτό, φυσικά. Και ένας από αυτούς είναι η εφαρμογή αρχών της ανθρώπινης ψυχολογίας στον τρόπο εμφάνισης και λειτουργίας του ιστότοπού σας!
Γιατί όμως παίζει ρόλο η ψυχολογία στο UX;
Η έννοια της εμπειρίας του χρήστη ή αλλιώς το UX (User Experience) περιλαμβάνει εξ ορισμού την έννοια της ανθρώπινης υπόστασης.
Η Wikipedia ορίζει το UX ως εξής:
“Η εμπειρία χρήστη (UX) είναι τα συναισθήματα και οι στάσεις ενός ατόμου σχετικά με τη χρήση ενός συγκεκριμένου προϊόντος, συστήματος ή υπηρεσίας.”
Σύμφωνα με το Nielsen Norman Group:
“Η εμπειρία χρήστη περιλαμβάνει όλες τις πτυχές της αλληλεπίδρασης του τελικού χρήστη με την εταιρεία, τις υπηρεσίες και τα προϊόντα της.”
Επομένως, ο μόνος τρόπος για να σχεδιάσουμε προϊόντα που προσδίδουν ποιότητα και νόημα στη ζωή των ανθρώπων είναι να σχεδιάζουμε με γνώμονα εκείνους που θα τα χρησιμοποιήσουν. Για να το πετύχουμε αυτό, θα πρέπει πρώτα και κύρια να έχουμε κατανοήσει τους ανθρώπους, γιατί σε αυτούς απευθυνόμαστε -τουλάχιστον μέχρι να εξελιχθούν κι άλλο τα ρομπότ !Επομένως, γίνεται σαφές πως οι έννοιες της εμπειρίας του χρήστη και της ψυχολογίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους.
Η εις βάθος κατανόηση των συναισθημάτων των χρηστών είναι πάντα το όνειρο κάθε σωστού UX Designer. Πως αισθάνονται την ώρα που βλέπουν ή χρησιμοποιούν αυτό που έχουμε σχεδιάσει; Διασκεδάζουν; Είναι απογοητευμένοι; Προβληματίζονται; Η κατανόηση του πώς αισθάνονται πραγματικά οι χρήστες την στιγμή της αλληλεπίδρασης με τον ιστότοπό μας ή το προϊόν μπορεί να μας βοηθήσει να βελτιώσουμε συγκεκριμένες πτυχές του ή να κατανοήσουμε γιατί αρέσουν στους χρήστες αυτά που τους αρέσουν.
Φυσικά, η ανθρώπινη νόηση είναι εξαιρετικά πολύπλοκη και είναι πολλοί οι παράγοντες που παίζουν ρόλο στις αυθόρμητες ανθρώπινες αντιδράσεις ή στις εντυπώσεις μας. Όταν ρωτάμε κάποιον, «Γιατί σου αρέσει αυτό;» υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μην είναι σε θέση να απαντήσει ή μπορεί και να παρερμηνεύσουμε την απάντησή του με βάση δικές μας προσωπικές εμπειρίες.
Επίσης, είναι πλέον γνωστό πως οι περισσότερες ανθρώπινες αντιδράσεις καθοδηγούνται από το υποσυνείδητο. Στα χιλιοστά του δευτερολέπτου αφότου ένα άτομο συναντά μια νέα εφαρμογή ή ένα website, εκατομμύρια νευρώνες ενεργοποιούνται και ο εγκέφαλος παίρνει εκατοντάδες υποσυνείδητες αποφάσεις.
Θα βρω εδώ αυτό που ψάχνω; Μπορώ να εμπιστευτώ αυτόν τον ιστότοπο;
Έρευνες έχουν δείξει πως οι άνθρωποι είναι σε θέση να αξιολογήσουν εάν κάτι τους αρέσει οπτικά εντός 50 ms. Για να το θέσουμε αυτό σε προοπτική, το ανθρώπινο μάτι ανοιγοκλείνει σε περίπου 100 έως 400 ms!
Από τα παραπάνω, γίνεται σαφές πως ένας UX Designer δεν θα μπορέσει ποτέ να σχεδιάσει αποτελεσματικά αν δεν έχει ενσυναίσθηση και αν δεν γνωρίζει μερικές βασικές αρχές της ψυχολογίας. Σε αυτό το άρθρο, θα σας καθοδηγήσουμε στις 4+1 αρχές της ανθρώπινης ψυχολογίας που μπορούν να σας βοηθήσουν να ενισχύσετε το UX του ιστότοπού σας. Και δεν χρειάζεται να έχετε πτυχίο ψυχολογίας για να λειτουργήσει για εσάς.
Ας πάμε λοιπόν κατευθείαν σε αυτό!
1. O νόμος του Hick
Ο νόμος του Hick προβλέπει ότι ο χρόνος και η προσπάθεια που χρειάζεται για να ληφθεί μια απόφαση, αυξάνεται με τον αριθμό των επιλογών. Όσο περισσότερες επιλογές δίνουμε στους χρήστες μας, τόσο περισσότερο χρόνο αφιερώνουν για να λάβουν τις αποφάσεις τους.
Αυτό που συμβαίνει συχνά είναι ότι οι άνθρωποι αρχίζουν να υπεραναλύουν τις επιλογές τους και καταλήγουν τόσο γνωστικά και συναισθηματικά εξαντλημένοι που απλώς επιλέγουν να μην κάνουν τίποτα.
Για παράδειγμα, ένα dropdown που δίνει στους χρήστες 15 διαφορετικές επιλογές τους δυσκολεύει στο να διαλέξουν μία.
Για να το αντιμετωπίσετε αυτό προσπαθήστε να μειώσετε τον αριθμό των επιλογών. Εάν δεν μπορείτε να ελαχιστοποιήσετε τις επιλογές, προσπαθήστε να τις βάλετε σε μια σωστή νοηματική σειρά ή να τις ομαδοποιήσετε με βάση κάποιο κριτήριο.
Προσπαθείστε να εντοπίσετε την Πρέβεζα στα δύο παρακάτω μενού. Σε ποιό από τα δύο την βρίσκετε πιο εύκολα; Ακόμα και να μην γνωρίζετε που βρίσκεται η Πρέβεζα γεωγραφικά, η ομαδοποίηση των αντικειμένων κάνει ευκολότερη την προσπέλασή τους.
2. Το φαινόμενο Von Restorff
Το φαινόμενο Von Restorff, γνωστό και ως «φαινόμενο απομόνωσης», αναφέρει ότι όταν παρουσιάζονται πολλαπλά ομοιογενή ερεθίσματα, εκείνο που διαφέρει από τα υπόλοιπα είναι πιο πιθανό να διατηρηθεί στη μνήμη ενός ανθρώπου.
Δείτε παρακάτω πως γίνεται χρήση του φαινομένου Von Restorff για την επισήμανση σημαντικών πληροφοριών μεταξύ μιας ομάδας παρόμοιων πληροφοριών και γιατί είναι ένα κρίσιμο οπτικό εργαλείο για τη βελτίωση του UX.
3. To φαινόμενο Bandwagon
Το φαινόμενο bandwagon είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την τάση των ανθρώπων να υιοθετούν ορισμένες συμπεριφορές, στυλ ή στάσεις απλώς και μόνο επειδή το κάνουν άλλοι άνθρωποι. Λίγο-πολύ όλοι μας έχουμε υποκύψει σε αυτό το φαινόμενο κάποιες φορές στη ζωή μας. Για παράδειγμα, όταν όλοι γύρω μας μιλούν με εξαιρετικά λόγια για μια καινούρια σειρά και τελικά υποκύπτουμε κι εμείς και βάζουμε να τη δούμε. Είμαστε ήδη τόσο θετικά προκατειλημμένοι ότι θα μας αρέσει, αφού αρέσει σε τόσους ανθρώπους γύρω μας που πριν καν το καταλάβουμε έχουμε ενθουσιαστεί και βλέπουμε το ένα επεισόδιο μετά το άλλο!
Το ίδιο ισχύει και για τις αγοραστικές συνήθειες των ανθρώπων. Το φαινόμενο bandwagon κάνει για παράδειγμα τους καταναλωτές που δεν γνωρίζουν το προϊόν σας να θέλουν να το αποκτήσουν απλώς και μόνο επειδή άλλοι άνθρωποι το έχουν στην κατοχή τους και είναι ευχαριστημένοι.
Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι εμπιστεύονται άλλους ανθρώπους όταν πρόκειται να επιλέξουν τι θα χρησιμοποιήσουν ή τι θα αγοράσουν – αυτός είναι ένας τρόπος για να τους βοηθήσετε να λάβουν μια εμπορική απόφαση, δίνοντας τους ας πούμε πρόσβαση σε θετικά σχόλια ή αξιολογήσεις του προϊόντος σας από προηγούμενους αγοραστές.
4. O νόμος του Miller
Μια ακόμη αρχή της ψυχολογίας που χρησιμεύει εξαιρετικά στο UX είναι ο νόμος του Miller, ο οποίος δείχνει πόσο περιορισμένες είναι οι δυνατότητες της μνήμης του ανθρώπινου εγκεφάλου. Οι άνθρωποι μπορούν να κρατήσουν μόνο έως και 7 αντικείμενα στη μνήμη εργασίας τους κάθε φορά. Οποιαδήποτε πληροφορία πέρα από αυτό θα είναι δύσκολο για τον εγκέφαλο να την ανακαλέσει. Αυτός ο νόμος μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμος για ιστότοπους που είναι πλούσιοι σε περιεχόμενο.
Για παράδειγμα, καλό θα ήταν στο σχεδιασμό του μενού ενός ιστοτόπου να μην δίνουμε στους χρήστες πάνω από 7 βασικές επιλογές γιατί δυσκολεύονται να τις επεξεργαστούν. Αν χρειάζεται να συμπεριλάβουμε πάνω από 7 επιλογές καλό θα ήταν να βρούμε κάποια άλλη λύση όπως για παράδειγμα η χρήση δευτερεύοντος μενού.
4+1 Η αρχή της ελάχιστης προσπάθειας
Ένας θεμελιώδης νόμος στο UX, η αρχή της ελάχιστης προσπάθειας λέει ότι όταν κάνουν οποιαδήποτε ενέργεια, οι άνθρωποι επιλέγουν τον δρόμο της ελάχιστης προσπάθειας για να την ολοκληρώσουν.
Παρόλο που σαν άνθρωποι είμαστε παραπάνω από ικανοί να χειριστούμε πολυπλοκότητες, η πιο εύκολη διαδρομή θα έχει πάντα προτεραιότητα. Έτσι, εάν υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να εκτελέσει ο επισκέπτης ενός ιστοτόπου μια ενέργεια, θα επιλέξει τον τρόπο που απαιτεί τη λιγότερη προσπάθεια.
Η επιλογή εγγραφής μέσω κοινωνικής δικτύωσης και η ολοκλήρωση αγοράς ως επισκέπτης είναι μερικές από τις εφαρμογές αυτής της ψυχολογικής αρχής στο σχεδιασμό UX.
Συνοψίζοντας, το σωστό UX Design δεν απαιτεί απλά τεχνικές γνώσεις ή να σχεδιάζουμε κάτι ξεχωριστό! Οι ιστότοποι και τα προϊόντα που σχεδιάζουμε απευθύνονται σε ανθρώπους, και γίνεται σαφές πως η ανθρώπινη ψυχολογία διαμορφώνει τις αντιλήψεις των επισκεπτών για τις σελίδες που επισκέπτονται στο διαδίκτυο ή για τα προϊόντα που αγοράζουν.
Αξιοποιήστε τις αρχές της ανθρώπινης ψυχολογίας για να παρέχετε μια απρόσκοπτη, ευχάριστη εμπειρία χρήστη στους επισκέπτες του ιστότοπού σας. Και να θυμάστε – ακόμη και οι φαινομενικά λεπτές λεπτομέρειες είναι πολύ σημαντικές όταν πρόκειται για το UX Design!
